PoS یک الگوریتم اجماع در بلاکچین است که برخلاف اثبات کار (PoW)، نیاز به مصرف انرژی بالا و دستگاه‌های ماینینگ ندارد. در این روش، اعتبارسنج‌ها (Validators) با قفل کردن کوین‌های خود در شبکه، شانس ایجاد بلاک جدید و دریافت پاداش را دارند.
۲. مقایسه PoS و PoW
| ویژگی | اثبات سهام (PoS) | اثبات کار (PoW) |
|---|---|---|
| مصرف انرژی | بسیار کم | بسیار بالا |
| هزینه تجهیزات | نیاز به سخت‌افزار گران‌قیمت ندارد | نیاز به دستگاه‌های ASIC/GPU |
| سرعت تراکنش | سریع‌تر | کندتر |
| امنیت | وابسته به میزان سهام | وابسته به قدرت محاسباتی |
| مثال‌ها | اتریوم ۲.۰, کاردانو, سولانا | بیت‌کوین, لایت‌کوین |
۳. مزایای اثبات سهام
- ✅ کم‌مصرف و دوستدار محیط‌زیست (حذف ماینینگ پرانرژی)
- ✅ مقرون‌به‌صرفه (نیاز به سرمایه اولیه کم‌تر)
- ✅ سرعت بالاتر تراکنش‌ها (تأیید بلاک‌ها سریع‌تر)
- ✅ امنیت اقتصادی (حمله به شبکه نیاز به کنترل بیش از ۵۱% سهام دارد)
۴. معایب اثبات سهام
- ❌ تمرکزگرایی بالقوه (ثروتمندان شبکه قدرت بیشتری دارند)
- ❌ نیاز به سرمایه اولیه (برای استیکینگ باید کوین داشته باشید)
- ❌ ریسک Slashing (اعتبارسنج‌های متخلف ممکن است سهام خود را از دست بدهند)
۵. چگونه در PoS درآمد داشته باشیم؟ (استیکینگ – Staking)
- یک کیف پول مناسب انتخاب کنید (مثل Trust Wallet, Ledger).
- کوین‌های PoS بخرید (مثل ETH, ADA, SOL).
- کوین‌ها را در شبکه استیک کنید (یا به استخر استیکینگ بپیوندید).
- پاداش دریافت کنید! (معمولاً بین ۵% تا ۲۰% سالانه).
مکانیسم فنی تولید بلاک در PoS
۱. انتخاب اعتبارسنج (Validator Selection)
- میزان سهام (Stake): احتمال انتخاب نودها متناسب با مقدار کوین استیک شده
- تصادفی‌سازی (Randomization): استفاده از الگوریتم‌هایی مثل RANDAO+VDF در اتریوم ۲.۰
- شرایط اعتبارسنجی: نیاز به حداقل مقدار مشخصی از کوین (مثلاً ۳۲ ETH در اتریوم)
۲. فرآیند اعتبارسنجی و ساخت بلاک
- انتخاب پیشنهاد دهنده بلاک: از بین اعتبارسنج‌های واجد شرایط
- جمع‌آوری تراکنش‌ها: تشکیل بلوک تراکنش‌های جدید
- تأیید جمعی (Attestation): رأی‌دهی سایر اعتبارسنج‌ها
- اتمام بلاک: پس از تأیید ⅔ اعتبارسنج‌ها
۳. مدل پاداش‌دهی و جریمه
| عنوان | شرح | مثال |
|---|---|---|
| پاداش بلاک | به پیشنهاد دهنده بلاک تعلق می‌گیرد | ~0.05 ETH در اتریوم ۲.۰ |
| پاداش تأیید | به اعتبارسنج‌های مشارکت کننده | ~0.001 ETH به ازای هر رأی |
| Slashing | جریمه اعتبارسنج‌های متخلف | تا 100% سهام در موارد شدید |
مزایای فنی PoS برای شبکه
۱. بهینه‌سازی مصرف انرژی
کاهش 99.9% مصرف انرژی نسبت به PoW (از ~100 تراوات‌ساعت به ~0.01 تراوات‌ساعت)
۲. بهبود امنیت اقتصادی
- هزینه حمله ۵۱%: نیاز به کنترل فیزیکی سخت‌افزار ندارد
- مکانیسم Slashing: بازدارندگی از رفتارهای مخرب
- امنیت بلندمدت: وابسته به ارزش کوین استیک شده
۳. افزایش مقیاس‌پذیری
| شبکه | نسخه | TPS |
|---|---|---|
| اتریوم | PoW (1.0) | ~15 |
| اتریوم | PoS (2.0) | ~100,000 |
| سولانا | PoS | ~65,000 |
چالش‌های فنی PoS
- مشکل Nothing at Stake: امکان رأی دادن به چندین زنجیره
- تمرکز اولیه ثروت: نودهای با سهام بیشتر قدرت بیشتری دارند
- پیچیدگی اعتبارسنجی: نیاز به دانش فنی نسبی
جمع‌بندی و آینده PoS
اثبات سهام با ترکیب مزایای مصرف انرژی پایین، امنیت اقتصادی قوی و مقیاس‌پذیری بالا، به استاندارد جدید شبکه‌های بلاکچینی تبدیل شده است. با این حال، چالش‌هایی مانند تمرکزگرایی نیاز به راهکارهای نوآورانه دارد.